Emile Claus (Sint-Eloois-Vijve, 27 september 1849 – Astene (nabij Deinze), 14 juni 1924) was een Vlaams kunstschilder. Hij was de belangrijkste vertegenwoordiger van het impressionisme in België.
Levensloop
Tussen 1869 en 1874 studeerde hij aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen bij onder meer de landschapsschilder Jacob Jacobs. Hij vestigde zich dan in Antwerpen waar hij vooral portretten en realistische, anekdotische genrestukken schilderde. In 1882 oogstte hij zijn eerste succes met het doek Hanengevecht in Vlaanderen, dat op het Parijse Salon wordt tentoongesteld. In 1883 vestigde hij zich in Astene, in villa “Zonneschijn” aan de oevers van de Leie. Hij huwde in 1886 met Charlotte Dufaux.
Aangespoord door zijn vriend, de schrijver Camille Lemonnier, en onder invloed van de Franse impressionisten zoals Claude Monet, waarvan hij de werken tijdens zijn reizen naar Parijs in de periode rond 1890 leerde kennen, veranderde Claus zijn stijl, weg van het naturalistische realisme, naar een eigen impressionistische stijl met een lumineus coloriet (het luminisme). Men beschouwt hem als de leider van het Belgische luminisme; in 1904 stichtte hij de Kring Vie et Lumière. Hij raakte zo bekend als de “zonneschilder” en de “schilder van de Leie”. Zijn schilderijen De bietenoogst uit 1890 en De ijsvogels uit 1891 zijn belangrijke scharnierwerken in deze evolutie.
In de volgende jaren reisde hij veel, onder meer naar de Verenigde Staten en tweemaal naar Venetië, en tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef hij in ballingschap in Londen waar hij een reeks zichten van de Theems maakte, bekend als de “weerspiegelingen op de Theems”. Na de oorlog keerde hij terug naar Astene, waar hij na zijn dood begraven werd. Aanvankelijk was zijn graf te vinden op het gemeentelijke kerkhof. Later werd hij door toedoen van zijn vrouw ontgraven en begraven in zijn eigen tuin, omdat zijn minnares, Jenny Montigny het graf vol bloemen bleek te leggen.
Een belangrijk persoon in het leven van Emile Claus was de schilderes Jenny Montigny. Na het zien van zijn schilderij De ijsvogels besloot Jenny les te volgen in zijn atelier te Astene. Als leerlinge reisde ze gedurende jaren over en weer van Gent naar Astene. Emile Claus was 26 jaar ouder dan zij; ze begonnen een verhouding die zou duren tot aan de dood van Claus.
Musea
De werken van Emile Claus zijn verspreid over de hele wereld. Onder andere in Barcelona, Bayonne, Berlijn, Brugge, Brussel, Den Haag, Deurle, Firenze, Göteborg, Mons, Lille, Oostende, Osaka, Parijs, Reims, Rome, Venetië, Verviers en Warschau. De meeste werken van hem zijn te zien in het Museum voor Schone Kunsten in Gent en in het museum van Deinze en de Leiestreek.
Schilderijen
De bekendste werken van Emile Claus zijn:
- De oude tuinman, 1886, Luik, Museum voor moderne en hedendaagse kunst
- De picknick, 1887, Brussel, Koninklijke Verzameling België
- De bietenoogst, 1890, Deinze, Museum van Deinze en de Leiestreek
- De ijsvogels, 1891, Gent, Museum voor Schone Kunsten
- Meisjes in het veld, 1892, Gent, Museum voor Schone Kunsten
- Zomer, 1893, Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen
- Koeien wadend door de Leie, 1899, Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten
- Avond in juni, 1907, Gent, Museum voor Schone Kunsten
De schilderijen De bietenoogst en De ijsvogels zijn in 2007 opgenomen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap
